Tác phẩm nổi bật Jaroslav_Seifert

Tác phẩm “Praha – vòng hoa thơ sonet” là bài thơ hay của Seifert gồm 15 bài sonet, mà câu mở đầu của bài tiếp theo là câu kết thúc của bài trước đó và bài cuối cùng là tập hợp những câu đầu tiên của 14 bài trước đó. Thể loại thơ “vòng hoa sonet” (A crown of sonnets) này có ở Ý từ thế kỷ XIV và thường được các bậc thầy về thơ dùng để thi thố tài nghệ. Tác phẩm đặc biệt này đã được dịch ra tiếng Việt.

Praha a Věnec sonetů1Praha ! To chutná jak hlt vína,Opakuji si stokráteto jméno dechem navátéa sladší dechu milenčina.Ať sirény však nad domy,dají si radši přilbu s čela,beztak nám ještě nedoznělasiréna našich svědomí.Kdybych ji viděl jako vázu,z níž zůstaly jen střep a prach,kdybych měl přežít jeji zkázu,prach její sládl by v mé slině.Je jako pečeťna listině,i kdyby byla v sutinách.2I kdyby byla v sutinácha voda s větrem dělila sii popel zbylý z její krásya to, co přežilo by strach,žila by jako věčný vzkaza píseň, která zní mi v uchu,jak obraz na plynoucím vzduchu,vznášející se mimo nás.Kdyby smrt začla počítati,stojíc už zmaru na dosah,jen do sta, jen do padesáti,nebudu prchat z palisády,i kdybych potácel se hladya kdybych ztratil vlastní práh.3A kdybych ztratil vlastní práha ve tmě bloudil kolem Dómu!Co počal bych bez jejích stromů,bez jejích dešťů na hradbách?Znám všechny její meluzíny.Když v březnu poodhrnou list,fialka, drobný ametyst,třpytí se pod ním v misce hlíny.Je oblak, s kterým jdu, a vím,že ve vteřině bude jiná,je proměnlivá jako dým.však na klenbě katakomb,i kdyby stála v dešti bomb,krví se zalkla její hlína.4Krví se zalkla její hlínakdyž drtil ocelový pásdlaň náměstí a lámal vazuliček pod věžemi Týna.A děla střílející z Letnésrážela větve a ty téžbrániti chtěly starou věž,když v kouři rozkvétal jsi, květne !Je znamenána na čeleslovem vyřčeným pro nadějii křížem svého popele.Jen když si řeka ovíjíjak cop, jenž padl na šíji !Z těch nebudu, kdož opouštějí.5Z těch nubudu, kdož opouštějíbuď ze strachu či přemíryzoufalství, nebo z nevíryi to, zač mnohý děkuje jí.Za skývu chleba, jež nám zbyla,když rezivěl nůž na střence,za trochu vody v kropence,která nám ústa pokropila.A šáteček, jenž zamává tu,víc možná někdy slíbí minež všechny vlajky cizích států.Čtu verše jen svým čtyřem stěnám,hodina zlá je, těžko je nám,budu tu čeka s mrtvými.6Budu tu čekat s mrtvými,až jara, šitá u básníkůprchavým stehem okamžikůz modravých tkanin nad nimi,ověnčí trávou jejich hrob:vždyť žádná ústa nevypravítak jako tento chomáč trávy,dneska mi drahý dvojnásob.Prožívám jejich dny a žaly,i když vybledly kostýmy,těch, s nimiž kdysi tančívali.I binokl vidívám v lóži,i plášť, když čekám na nárožíod jara pozdě do zimy.7Od jara pozdě do zimy,od zimy opět do dnů jara,kdy vítr bílé krajky páráa zdobí Prahu jinými.Je duben. Slunce ze džbánurozlilo mléko. Budou křtiny !Připrav si proutek rozmarýnya pověz, kde tě zastanu.A pod podloubím u Týnauž v ruce držím ruku její,když rukavičku rozpíná;poslouchaje hlas půlhodinčekal bych tam jak hůl a stín,jak ten, kdo čeká u veřejí.8Jak ten, kdo čeká u veřejítrpělivě a oddaněa jemuž padá do dlanějen déšť a krůpěj za krůpějí.Jakmile vítr svane s lýtekdružičce závoj krajkový,v té chvíli trochu zrůžovíi šeré okno karmelitek.Sirény schovejte si jižty smutné barvy paraplíček,vždyť, Praho, ty tak špatně spíš!Komu zas dáme na pospasvšechno to hezké kolem nás,kdyby smrt volal opět sýček ?9Kdyby smrt volal opět sýčeka my zas schody do chrámuhledali ve tmě k neznámujen s plamenem svých olejniček ?Až budem žalovati nebia až nám budou nejblížestudený kámen u mřížea nohu probodené hřeby,ať Ta, jež dneska okolo mámladistvý půvab dívčích čela je tu u nás v květnu doma,přemluví Toho, jenž se hněvá.Nebyli bychom víc než pleva,kdyby Bůh na nás zanevřel.10Kdyby Bůh na nás zanevřela poručil jen pro potuputo město dáti drápům supůa dešti padajících střel,vezmi si je, než zapraštíkrov jeho věží, plných zvonů.Dame Ti je jak zlatou sponu,ať zatřpytí se na plášti.A zbav nás bázně, zažeň strach,ať bĺý šat a závojíčekneválejí se na troskách.Vím, že to město uchráníTvá přímluva, Tvé usmánía slza na řasách Tvých víček.11A slza na řasách Tvých víčekpodpírat bude jeho zeď.Zas jaro řekne stromu: Kveť,a obleče jej do rolničeka do písní, jež nedovedem,když vystupujíc na špičky,postříká květní kalíškybarvami, světlem, vůní, medem.Ty, jejíž bodá chodidlakráčejí v květnu mezi stromya šlapou ďáblu na křídla,plač za toho. kdo zdráhá se;jediná slza na řasetu kletbu nad střechami zlomí.12Tu kltebu nad střechami zlomía zapomenem na pumy,městem zas život zašumíjak kdysi v čas jen povědomý.Žít zplna a ne po troše,z pocitu vůle, jenž je vžit,nemyslit na smrt, ale být,být pro život, být z rozkoše.Aby se ticho bezpečívrátilo opět v tyto domy.Špatně se spává na mečia ještě hůř spí bezbranní.Často jsem volal ze spaníto, co na srdci leželo mi.13To, co na srdci leželo mi,když hanba, zvyklá na veteš,strojila se jak krásná leža chtěla mluvit o svědomí.Když sesouval se svět a závraťvedla nás téměř nad propast,když bylo pro smích slovo vlasta kořist dělala si chamraď.Když dobře utažený řemensvazoval davy lidských těl,by nesly větší tíhu břemen,i když jsem mluvil k okenicímzavřeným, slepým, neslyšícím,já pro vás přece zpívat chtěl.14Já pro vás přece zpívat chtěl,když už jen vítr naposledyvedl si svou bez napovědyv té tmavé noci bez světel.S tím jménem na rtech půjdu k níjak dítě, třeba do plamenů.Já miloval ji jako ženu,jíž choulíme se do sukní.Tu rozmarnou, jíž v podpažízní luna jako mandolína,i tu, která bdí na strážia drží ruku v orloji,jenž jde a jde a nestojí.Praha ! To chutná jak hlt vína !15Praha ! To chutná jak hlt vína,i kdyby byla v sutinácha kdybych ztratil vlastní práh,krví se zalkla její její hlína,z těch nebudu, kdož opouštějí,budu tu čekat s mrtvýmiod jara pozdě do zimyjak ten, kdo čeká u veřejí.Kdyby smrt volal opět sýček,kdyby Bůh na nás zanevřel,jediná slza v řasách víčektu kletbu nad střechami zlomí.To, co na srdci leželo mi,já pro vás přece zpívat chtěl.Praha – vòng hoa thơ sonet1Ôi Praha! Người như hớp rượu vangTa say sưa muốn hát cả trăm lầnÔi tên gọi như một lời nguyện ướcNghe rưng rưng như tiếng thổn thức lòng.Những mũ đá kia xin hãy đem quăngCòi báo động, hãy giấu vẻ ngày thườngBởi vì rằng chúng ta dù câm nínTiếng còi lương tâm vẫn cứ vang lên.Mà nếu dù cho thành phố tan hoangCòn ta một mình trên đống tro tànLàm đứa con không gì an ủi nổiThì cho ta được nuốt vào tro bụiĐể dấu vết trong lòng ta còn mãiCả khi Người chìm ngập giữa tan hoang.2Cả khi Người chìm ngập giữa tan hoangGió và nước với nhau sẽ tranh giànhCái vẻ đẹp còn lại từ tro bụi –Tất cả những gì còn sau sợ hãi.Người trở thành một bài ca văng vẳngBên tai ta, trong sâu thẳm cõi lòngNgười trở thành bức tranh treo trên sóngGiữa đất trời, còn mãi đến muôn năm.Nếu cái chết vẫn tiếp tục kiếm tìmVà trong sợ hãi lúc đó chỉ cònNăm mươi người đàn ông trong hẻm nhỏThì ta vẫn không từ giã bức tườngMặc cơn đói như gió thổi dưới chânVà ngôi nhà đổ kềnh trên ngưỡng cửa.3Và ngôi nhà đổ kềnh trên ngưỡng cửaMột mình ta trong bóng tối lang thangQuanh lâu đài đã không còn cây cốiKhông có mưa đổ xuống những bức tường.Những ngọn gió của người ta thân thiếtGiữa tháng ba nâng từng chiếc lá khôMột màu tím tỏa ra ánh sáng mờMàu thạch anh sáng trong từng bát đất.Người là mây, người trong từng khoảnh khắcÁnh bừng lên đường nét thật mong manhDễ đổi thay, như khói, như bóng hìnhTa sẽ đứng trên những hầm mộ đấtNgay cả khi có những trận mưa bomMáu của người ngẹn ngào trong đất sét.4Máu của người ngẹn ngào trong đất sétTa ngỡ như tiếng gầm thét, khi màTiếng gầm rú của đoàn xe bọc thépLượn vòng quanh những đường phố Týna.Khi tiếng pháo gầm lên ở LetnéSúng đáp trả vang rền trên đường phốDây điện đứt và cành lá bung raĐể bảo vệ cho những tòa tháp cổ.Nhưng dù sao vẫn còn niềm hy vọngThánh giá vẫn còn trên đống tàn troVà ánh nhìn còn đọng trên vầng trán.Ở lại với những bức tường, và taBện mái tóc của mình xung quanh cổKhông theo những người đã bỏ ra đi.:5Không theo những người đã bỏ ra điDo vì sợ hãi hay vì tuyệt vọngHay tại vì họ đã không tin tưởngHay không nhìn ra chút ý nghĩa gì.Ta xin cám ơn những lát bánh mỳƠn vị đắng và con dao gỉ sétVà sẽ mang ơn với từng giọt nướcCủa thánh thần đến từ giữa trời kia.Một chiếc khăn tay và vẻ vô tìnhCòn quí hơn những lá cờ của giặcVà những bài thơ không ngủ hằng đêmTa vẫn đọc cho bốn bức tường điếcVà dù thời buổi khó nhọc gian nanTa sẽ đợi cùng những người đã chết.6Ta sẽ đợi cùng những người đã chếtCho đến khi hoa cỏ của mùa xuânVà màu xanh tươi mát sẽ bừng lênBằng những lời do nhà thơ thêu dệt.Ngôi nhà hoang và bạn bè đã chếtTa làm sao từ giã họ cho đànhHoa cỏ trên mộ chí nói nhiều hơnLà những gì từ miệng ai nói phét.Nỗi đau, tiếng cười của họ còn đâyDù mờ phai trang phục của những ngàyNhững bước chân đã từng qua điệu nhảy.Bỗng bừng lên vệt sáng từ ống nhòmTrong áo choàng... Ta đã quen chờ đợiTừ mùa xuân cho đến cuối mùa đông.7Từ mùa xuân cho đến cuối mùa đôngMùa đông qua sẽ lại đến mùa xuânPraha thoát ra từ bóng tốiVà khoác lên vẻ tươi mới tưng bừng.Trời tháng Tư. Mặt trời như chiếc bìnhSẽ rót ra dòng sữa mới trinh nguyên.Xin hãy cầm lấy một nhành hương thảoVà nói nơi nào ta sẽ đợi em?Và trong vườn quanh tháp cổ TýnaSau tiếng chuông đồng hồ buông chậm rãiNhững chiếc găng tay em sẽ tháo ra.Lắng nghe tiếng chuông bên cửa tò vòTa như bóng tối khát khao ánh sángĐứng đợi như người bên lối đi kia.8Đứng đợi như người bên lối đi kiaTa kiên nhẫn, trung thành và tin tưởngGiống như người đưa bàn tay mở rộngHứng từng giọt mưa đến những giọt mưa.Và gió đùa với gió. Ta đợi chờDường như thấy ánh bình minh lóe sángTừ ô cửa sổ bên trong tu việnRồi chìm vào trong bóng tối mờ xa.Còi báo động lại vang lên lần nữa?Có vẻ như tất cả lại u mờTại vì sao những chiếc ô rộng mở?Hay Praha bị trời bắt lần nữaTrao vào tay ai đó, cho quân thùNếu cú đêm lại kêu lên lần nữa?9Nếu cú đêm lại kêu lên lần nữaTheo bậc thang vào tăm tối ngôi đềnTa mò mẫm, sờ soạng để bước lênNhưng ngọn đèn ta không tắt ở đó.Và khi sống trong những ngày gian khóKhi chúng ta cảm nhận thấy rất gầnVới những hòn đá lạnh dưới bàn chânVà từng chiếc đinh đóng trên bục cửa.Nhưng nếu nguyện cầu không thấu trời xanhKhông thấu Đấng có quyền lực vô songĐể cái nhìn ánh vẻ đầy bất lực.Và Ngài vẫn quyết ra tay trừng phạtNghĩa là ta chỉ đáng loài cỏ rácCơn giận của Ngài quyền lực vô song.10Cơn giận của Ngài quyền lực vô songKhi Ngài muốn cho mọi điều như thếXương thịt ta cho móng vuốt kền kềnVà thành phố cho trận mưa tên lửa.Thì cứ để cho mọi điều như thếHãy để trâm cài trên chiếc áo choàngSẽ ánh vàng lên, một khi tháp chuôngTừ trên cao hãy còn chưa đổ vỡ.Duy chỉ có một điều làm ta sợLà nhận ra trang phục giữa hoang tànXin cứu chúng con khỏi sự hoang mang.Bởi vì Ngài có khả năng gìn giữNụ cười của Ngài và lời nguyện cầuLà giọt lệ trong muôn vàn giọt lệ.11Là giọt lệ trong muôn vàn giọt lệCho trở nên mạnh mẽ những bức tườngĐể những cây khô khi đến mùa xuânSẽ nở hoa tưng bừng như thường lệ.Và những giai điệu mùa xuân như thếSẽ rót ra ly cốc của ngàn hoaCả hương thơm lẫn màu sắc quay vềVà tiếng ngân vang tưng bừng lặng lẽ.Người mang cuộc sống theo mình như thếNhư mùa xuân rảo bước với chân trầnLàm gãy ngang đôi cánh của satan.Xin hãy khóc cho những ai yếu đuốiGiọt nước mắt từ đôi mắt của ngườiSẽ rửa sạch lời nguyền từ trên mái.12Sẽ rửa sạch lời nguyền từ trên máiĐể mùa xuân tiếng động mới vang lênĐể cho không còn thấy những trận bomMà thành phố thân yêu từng nếm trải.Để sống trong đủ đầy và thư tháiVới tự do đầy đủ mọi sắc màuKhông vì nỗi đau, không vì sợ hãiBởi cuộc đời, có phải cái chết đâu!Ngủ trên kiếm thì chẳng còn giấc mộngNhưng tay không làm sao khỏi diệt vongVà làm sao ngủ được như đã từng.Và giờ đây trong yên bình tĩnh lặngTôi đã kêu lên điều này trong mộngTất cả những gì còn ở trong tim.13Tất cả những gì còn ở trong timNhư tên trộm từ những ngày rách nátKhi xấu hổ khoác lên quần áo đẹpVà ba hoa khi nói tới lương tâm.Khi thế gian trong điên đảo quay cuồngPhân chia thế giới – một lũ súc sinhGiả gương mặt người trên bờ vực thẳm.Cười nhạo rằng chẳng hề có quê hương.Khi vành đai thắt chặt lấy đám đôngKhi con người bị con người đè nénThì vô tình áp lực sẽ nhiều hơnVà những gì trong bóng tối xa xămBên những ô cửa sổ mù và điếcTrong những bài ca ta vẫn giữ gìn.14Trong những bài ca ta vẫn giữ gìnVẻ tuyệt vọng của thành phố về đêmVà ngọn gió như nhắc đi nhắc lạiBên tai ta rằng chẳng có ánh đèn.Nhưng dù trong lửa khói, trong bóng đêmNhư đứa con theo mẹ mọi nẻo đườngTa yêu Người như một người phụ nữTên của một người thân thiết, yêu thương.Người có vẻ như đỏng đảnh thất thườngTrăng trên bàn tay như một cây đànLại tỉnh táo như một người biết đượcGiữ đồng hồ trong tay, từng giờ khắcNhư người lính canh ngày đêm cảnh giácÔi Praha! Người như hớp rượu vang.15Ôi Praha! Người như hớp rượu vangCả khi Người chìm ngập giữa tan hoangVà ngôi nhà đổ kềnh trên ngưỡng cửaMáu của người trong đất sét ngập tràn.Không theo những người đã bỏ ra điTa sẽ đợi cùng những người đã chếtTừ mùa xuân cho đến khi đông hếtĐứng đợi như người bên lối đi kia.Nếu cú đêm lại lần nữa kêu lênCơn giận của Ngài quyền lực vô songLà giọt lệ trong muôn vàn giọt lệ.Từ trên mái nhà lời nguyền sẽ rửaTất cả những gì còn ở trong timTrong những bài ca ta vẫn giữ gìnBản dịch của Nguyễn Viết Thắng